بررسی تحولات وقف در آستان قدس رضوی

طی نشست تخصصی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی: تحولات وقف در آستان قدس رضوی از ابتدای قاجار تا انتهای پهلوی مورد بررسی شد

کتابخانه مرکزی حرم مطهر رضوی طی نشست تخصصی، تحولات وقف در آستان قدس رضوی از ابتدای قاجار تا انتهای پهلوی را مورد بررسی قرار داد.

دکتر مصطفی فرزانه استاد و پژوهشگر حوزه وقف در این نشست که با استقبال از سوی مخاطبان در تالار کنفرانس کتابخانه مرکزی برگزار شد، گفت: در خصوص وقف می بایست فراتر از ارائه روایت های توصیفی و یا کارکردی ورود پیدا کرد.

وقف، تابعی از میدان اجتماعی

وی، علاوه بر انگیزه های مذهبی، وقف را تابعی از میدان اجتماعی توصیف کرد که بر این اساس باید بیشتر با دیدگاه روایت های تحلیلی-تطبیقی با رویکردهای جامعه شناختی به آن پرداخت.

فرزانه افزود: شواهد تاریخی و رویکردهای نظری هیچ یک به تنهایی برای توضیح تحولات وقف کافی نیست و تحولات ساختارها، فرایندها، عاملیت ها، تغییرات فرهنگی و ارتباط پیچیده بین آنها بر تحولات وقف تاثیرگذار است.

وی، ترسیم دیگر خواهی خودخواهانه مبتنی بر منافع منزلتی در مقابل دیگرخواهی بی غل و غش را مهم ارزیابی کرد و افزود: بر این اساس توجه بیشتر به محتوای منزلتی، منافع مادی، کنترل سرمایه، مثبت ارزیابی‌شدن، اعمال نفوذ و مشروعیت‌یابی بالاخص برای واقفان متعلق قشر متوسط بالا مهم بوده بوده است.

مصطفی فرزانه به جایگاه وقف در آستان قدس رضوی طی دوران حکومت پهلوی اشاره کرد که نهاد وقفی آستان، به عنوان ابزار و ذخیره مناسب کسب اعتبار و پیشبرد اهداف شبهه مدرنیستی اهمیت داشته که این نیاز برای برای قشر متوسط مذهبی‌ پررنگ‌تر بوده است.

وی همچنین وجه مثبت اجتماعی، عملکرد مناسب، سابقه اجرایی، تصدی بلندمدت، استقلال رای، تصدی همزمان استانداری خراسان، اثربخشی بیشتری در جذب و تحولات موقوفات را ترکیبی از مولفه هایی برشمرد که برای متولیان امور وقف آستان قدس رضوی آن دوران مهم به شمار می رفت.

ورود واقفان به عرصه های اجتماعی وقف

دکتر مجید فولادیان استاد جامعه شناس دانشگاه فردوسی مشهد، دیگر سخنران این نشست وقف را یک کنش اجتماعی برشمرد که نسبت آن با میزان سطح اعتماد مردم به متولیان امر آن متغییر می شود.
وی تصریح کرد: در دوران فعلی وقف با روح جامعه روز کشور متناسب باید باشد.

فولادیان، ورود به حوزه های فن آوری، نوآوری مانند حوزه استارتاپ ها و شرکت های دانش بنیان را یکی از این دامنه های وقفی عنوان کرد و تاکید کرد: مشهد با پشتوانه آستان قدس رضوی می تواند بزرگترین مرکز نوآوری در ایران باشد و با اعتمادی که جامعه به آستان قدس رضوی دارد می توانند در این زمینه جذب کننده موقوفات مردمی باشد.

این استاد دانشگاه ، ورود به حوزه سلامت و ایجاد مرکز آموزشی معتبر را از دیگر زمینه های وقف در جامع امروز خواند و گفت: بسیاری از مراکز آموزشی معتبر دنیا همچون دانشگاه هاروارد بر اساس وقف فعالیت می کنند و آستان قدس رضوی با پشتوانه جایگاه مردمی و دینی که دارد می تواند در زمینه های عنوان شده برند باشد.